قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان با هدف شفافیت مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی اجرا شده است. بر اساس این قانون، مؤدیان موظف‌اند اطلاعات فروش و تراکنش‌های خود را در سامانه ثبت و ارسال کنند. عدم رعایت این تکالیف مشمول جرایم مالیاتی مشخص و قابل توجه خواهد بود.

عدم صدور صورتحساب الکترونیکی

شرح: صدور صورتحساب الکترونیکی الزامی است؛ عدم صدور صورتحساب الکترونیکی برای فروش انجام‌شده مصداق تخلف است.

میزان جریمه: معادل ۱۰٪ مجموع مبلغ فروش انجام‌شده بدون صدور صورتحساب الکترونیکی یا بیست میلیون (20,000,000) ریال، هر کدام که بیشتر باشد.

مرجع قانونی: بند «الف» مادهٔ ۲۲.

نکات اجرایی: اگر صورتحساب صادر نشده، سازمان از اطلاعات سامانه مودیان و سایر شواهد برای برآورد فروش استفاده می‌کند؛ مهلت‌های ارسال/اصلاح در دستورالعمل‌ها ذکر شده است (پاره‌ای مواقع مهلت ارسال صورتحساب به سامانه موضوع اطلاعیه‌ها بوده و تغییر کرده است — توضیح در انتهای پاسخ).

عدم عضویت در سامانه مودیان / عدم استفاده از پایانه فروشگاهی / سوءاستفاده از حافظهٔ مالیاتی

شرح‌ها (چند مورد تحت بند واحد): عدم عضویت در سامانه مودیان؛ عدم استفاده از پایانهٔ فروشگاهی (زمانی که استفاده الزامی است)؛ عدم استفاده از حافظهٔ مالیاتی؛ استفاده از حافظهٔ مالیاتی متعلق به دیگران یا واگذاری حافظه به دیگران.

میزان جریمه: معادل ۱۰٪ مجموع مبلغ فروش انجام‌شده از آن طرق یا بیست میلیون (20,000,000) ریال، هر کدام که بیشتر باشد.

تبعات تکمیلی: محرومیت از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی.

مرجع قانونی: بند «ب» مادهٔ ۲۲.

نکات اجرایی: این بند هم شامل مواردی می‌شود که دستگاه پوز یا حافظهٔ مالیاتی به‌درستی ثبت/متصل نشده یا مودی عمداً از سامانه استفاده نمی‌کند.

عدم اعلام شماره(های) حساب بانکی که گردش از طریق آن انجام می‌شود

شرح: مودی مکلف است شماره(های) حساب بانکی واحد اقتصادی که از طریق آن گردش مالی انجام می‌شود را به سازمان اعلام کند.

میزان جریمه: معادل ۱۰٪ مجموع مبلغ فروش انجام‌شده از طریق آن حساب یا بیست میلیون (20,000,000) ریال، هر کدام که بیشتر باشد.

تبعات تکمیلی: محرومیت از معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌ها در همان سال مالی.

مرجع قانونی: بند «پ» مادهٔ ۲۲.

عدم تحویل صورتحساب چاپی به خریدار، حذف یا مخدوش کردن صورتحساب چاپی

شرح: حتی در کنار صورتحساب الکترونیکی، تحویل نسخهٔ چاپی (در مواردی که قانون و دستورالعمل الزام کرده) و حفظ صورت‌حساب‌ها الزامی است؛ حذف یا مخدوش‌سازی نیز تخلف است.

میزان جریمه: معادل ۲٪ مبلغ صورتحساب‌های مذکور یا بیست میلیون (20,000,000) ریال، هر کدام که بیشتر باشد.

مرجع قانونی: بند «ت» مادهٔ ۲۲.

عدم رعایت (اعلام نکردن) احکام مواد (۱۲)، (۱۳) و (۱۴)

شرح: مواد ۱۲ تا ۱۴ تکالیف زمانی و اعلامی مهمی دارند؛ عدم اجرای این تکالیف مشمول جریمه است.

ماده ۱۲: در صورت بروز حادثه یا نقص فنی که مانع صدور صورتحساب الکترونیکی شود، مودی باید «مراتب را تا پایان روز اداری بعد» از طریق کارپوشه اعلام کند. (یعنی گزارش نقص فنی باید سریعاً ثبت شود).

ماده ۱۳: در صورت توقف بهره‌برداری پایانه (تعطیلی موقت یا دائم، انحلال و...) مودی مکلف است ظرف ۱۰ روز از توقف، مراتب را از طریق کارپوشه اعلام نماید.

ماده ۱۴: تغییر شغل، تغییر محل فعالیت، تغییر مالکیت یا اجاره‌ی واحد کسب‌وکار باید ظرف ۱۰ روز در کارپوشه اعلام شود.

میزان جریمه (برای عدم رعایت این مواد): معادل ۱٪ مبلغ فروش گزارش‌نشده یا ده میلیون (10,000,000) ریال، هر کدام که بیشتر باشد.

تبصره‌ها و نکات مهم قانونی (که باید حتماً بدانید)

تبصره ۱: «مبلغ جریمه‌های ثابت» مندرج در قانون (اعداد ریالی) متناسب با نرخ تورم سالانه بر اساس آخرین اعلام بانک مرکزی هر سال توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود — یعنی ارقام ثابتِ ریالی هر سال ممکن است تغییر یابد.

تبصره ۲: سازمان نمی‌تواند بیش از ۵۰٪ جریمه‌های موضوع این ماده را مطابق مادهٔ (۱۹۱) قانون مالیات‌های مستقیم بخشودگی دهد (محدودیت در میزان بخشودگی).

تبصره ۳ / تعامل با سایر جرائم: اگر جریمه‌های بند «الف» و «ث» اعمال شود، جریمهٔ موضوع مادهٔ (۱۶۹) قانون مالیات‌های مستقیم اعمال نمی‌شود. همچنین اگر جریمهٔ بند «ب» اعمال شود، جریمه‌های مندرج در بندهای «الف» و «ت» اعمال نخواهند شد — یعنی برخی جریمه‌ها قابل جمع نیستند و با هم تعارض دارند. (متن قانون در این مورد صریح است).

مهلت ارسال صورتحساب الکترونیکی — وضعیت جاری و نکات اجرایی

اصل/قانون اولیه: در دستورالعمل‌ها و اطلاعیه‌های سازمان، ارسال صورتحساب الکترونیکی معمولاً حداکثر تا ۷ روز (از تاریخ صدور) تعیین شده بود. این موضوع بارها در اطلاعیه‌ها و دستورالعمل‌ها تأکید شده است.

نکتهٔ کاربردی: اعلام نقص فنی طبق مادهٔ ۱۲ باید «تا پایان روز اداری بعد» انجام شود تا از اعمال جریمه جلوگیری شود. همچنین سازمان (در فرآیند تکمیل اظهارنامه) ممکن است از داده‌های سامانه مودیان استفاده کند و مودی تا یک ماه فرصت داشته باشد پس از پایان دوره نسبت به اصلاح/تکمیل اقدام کند (اطلاعات مرتبط با ارسال اظهارنامه توسط سازمان و فرصت‌ها در اطلاعیه‌های مربوطه ذکر شده‌اند).

مثالی ساده برای فهم نحوهٔ محاسبه (نمونه عددی)

فرض: فروش گزارش‌نشده معادل 100,000,000 ریال (ده میلیون تومان).

اگر تخلف از نوع بند «الف» (عدم صدور صورتحساب الکترونیکی) باشد: ۱۰٪ × 100,000,000 = 10,000,000 ریال (معادل یک میلیون تومان) — چون این مبلغ از «بیست میلیون ریال» کمتر است، در این مثال جریمه، بیست میلیون ریال لحاظ نمی‌شود و عدد محاسبه‌شده (۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال) ملاک خواهد بود؛ اما توجه کن که اگر عدد محاسبه‌شده کمتر از حداقل ثابت (۲۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال) باشد، قانون ضابطهٔ «هر یک که بیشتر باشد» را لحاظ می‌کند و عملاً جریمه همان حداقل ثابت خواهد بود. (برای جزئیات همیشه متن ماده را ببین).

نکات کاربردی برای حداقل‌سازی ریسک جریمه
حتماً در سامانهٔ مودیان ثبت‌نام و کارپوشه بساز و مشخصات را بروز نگه‌دار.

صورتحساب‌ها را در مهلت مقرر (بر اساس آخرین اطلاعیهٔ سازمان؛ فعلاً معمولاً ۷ روز یا مطابق اطلاعیه‌ها) به سامانه ارسال کن و نسخهٔ چاپی را به خریدار تحویل بده (در مواردی که لازم است).

شماره(های) حساب بانکی واحد را در سامانه معرفی کن؛ عدم اعلام می‌تواند محرومیت از معافیت‌ها را در پی داشته باشد.

اگر نقص فنی یا حادثه مانع صدور شد، تا پایان روز اداری بعد با ثبت در کارپوشه موضوع را اعلام کن و مستند نگهدار. این ثبت ممکن است از اعمال جریمه جلوگیری کند.

در صورت توقف یا تغییرات (تعطیلی، تغییر شغل/محل/مالکیت) حتماً ظرف ۱۰ روز در کارپوشه اطلاع بده.
استفاده از نرم افزار حسابداری ملی: حل تمام کمال مشکلات مالیاتی
بسیاری از کسب‌وکارها به‌دلیل پیچیدگی قوانین سامانه مودیان با جرایم مالیاتی روبه‌رو می‌شوند. شرکت پرتو پارس با بهره‌گیری از نرم‌افزار حسابداری ملی، تمام مراحل از ثبت‌نام و ارسال صورتحساب تا معرفی حساب‌های بانکی و مدیریت خطاها را برای شما انجام می‌دهد. با یک تماس، صفر تا صد امور مالیاتی شما تحت پوشش مشاوره و پشتیبانی تخصصی پرتو پارس قرار می‌گیرد.